Peyzaj Doğalsa bendendir.
- METALLERİN EKLENMESİ
Yapı materyalleri arasında yer alan ahşabın gerek birbirlerine ve gerekse metalle birleştirilmesinde civatalar, perçinler, metallerin birbirine bağlantısında ise kaynak çalışmaları özel bir önem taşımaktadır. Bu nedenle peyzaj mimarı materyalini tanıdığı kadar bunların eklenmeleri ve nitelikleri konusunda birçok bilgiyi almak ve konstrüksiyon çözümlerini ona göre üretmek durumundadır.
5.1. Civata, Somun ve Vidalar
Açılmış bir gövde üzerinde dış vida bölümü ile biçimlendirilmiş bir baş kısmı (dörtgen veya altıgen) bulunan çelik parçaya civata (bulon) denilir. Civatalar baş kısmının biçimine (elle, tornavida ve anahtarla dönme özelliğine) göre isimlendirilir.
Civatalar kullanım amacı, anma çapı ve baş kısmının biçimine göre standart ölçülerde olurlar (Örneğin altıköşe başlı civata M8x35 Ts 1021/2 gibi). Civata sağlanmasında veya satınalmalarda civatanın anma çapı ve boyu söylenebilir. Civatalar çoğunlukla altı köşe başlı olurlar. Dört köşe başlı ve silindir başlı civatalar da peyzaj mimarlığında özel maksatlar için kullanılabilirler. Civataların tornavida ile açılıp kapatılan, sökülüp takılan çeşitleri vardır. Bunlar özellikle saç civataları olup, metal saç işlerinde kullanılırlar.
Civata kayma, basınç ve eğilme etkilerine karşı koyan ve kayma yüzeyine dik olarak yerleştirilen bağlama elemanıdır. Yuvarlak gövdesinin ucunda dört veya altı köşe somunu bulunur. Tam ve yarım diş olarak yapılabilirler. Civataların belli bir bağlayıcı fonksiyonu somunu ile birlikte mümkün olur. Somun, içi vidalı açılmış deliği bulunan ve dış kısmı elle, anahtarla ve tornavida ile döndürülebilen bir elemandır. Vida anma çapı ve dış kısmın biçimine göre civatalar gibi standart ölçülerde yapılır.
Civata ve somunların darbe ve sarsıntılarla çözülmelerini önlemek için çeşitli şekillerde emniyet altına alınması gerekir. Bu amaçla civata ve somunların altına konulan ortası delik pul parçaları kullanılır. Bu pullara rondela denilir. Somunun altında yer alan pul iyi sıkışmayı sağlar. Rondelalar somun ve civata ile birlikte kullanıldıkları için ölçü ve biçim bakımından standartlara bağlanmıştır. Rondelalar delik çapına göre belirlenir .
Somunların iç civatalarının dış silindirik yüzeyler üzerinde açılan helisel oluklara vida ismi verilmektedir. Helisel olukların kesiti değişik olabilir. En çok kullanılan vidalar, üçgen kesitli vidalardır. Vidalar TS 61 ile standartlaştırılarak dış profili, profil açısı, adımı ve diğer ölçüleri yönünden belli kurallara bağlanmıştır.
Bir vida resim üzerinde anma çapı, adımı, dış profilini belirten harfler ve açıklamalarla gösterilirler. Vidalarda d ölçüsü vidanın anma çapını, d1 diş dibi çapını, H1 diş yüksekliğini, P diş adımını belirtir .
Üçgen vidaların metrik, whitworth ve boru vidaları gibi çeşitleri vardır. Peyzaj mimarlığı çalışmalarında parçaların birbirine bağlanmasında üçgen profilli vidalar kullanılır. Metrik üçgen vida TS 61/1 (Örneğin M 20 TE 61/1), whitworth üçgen vida TS 61 16 (Örneğin 1/2″ TS 61/16) olarak kotlanmıştır.
5.2. Kaynak ve Perçinler
İki metal parçanın birleşme yerlerini ısı enerjisiyle eriterek, bunların sökülmeyecek şekilde bağlanmasına kaynak denilir. Kaynak işleminin çeşitli şekilleri vardır. Bunlar arasında peyzaj mimarlığı konstrüksiyon çalışmalarında en çok kullanılan kaynak tipi elektrik kaynağıdır (Bağcı, 1981).
Metal işleri ile yapılan ek çalışmalarında elektrik kaynağından başka, önce levha halindeki metaller ve profiller için yaygın kullanılan oksijen kaynağı vardır. Bu kaynak özellikle ince profil ve özel ince boruların ve saç levhaların işlenmesinde kullanılır. Elektrik kaynağı kadar yaygın ve güçlü değildir.
Elektrik kaynağı aynı özellikteki iki metal parçayı çok hızlı ve kolay bir şekilde birleştirmesi nedeniyle çok yaygındır. Kaynak yapılarak birleştirilecek metal parçalar önceden kaynak yapımına hazırlanır ve kaynak ağzı denilen boşluk açılır. Metaller arasında yapılan her sıra kaynağa dikiş adı verilir.
Çeşidi konstrüksiyonlar için metallerin kaynakla birleştirilmesi yerine, perçin, civata ve bulonların kullanımı daha sağlıklı sonuçlar ortaya koymaktadır.
Perçinler, saç halindeki yatay çelik parçaları birleştirmek için kullanılabilir. Perçinlerin bir ucu yuvarlak başlı olur. Diğer ucu iki metal parçayı tutmak için dövülerek baş haline getirilir. Bu nedenle perçinler kısa boylu, yumuşak metal elemanlardır.
Perçinler çelik, bakır, pirinç, alüminyum alaşımlarından yapılabilir. Daha çok çelik inşaat işleri, buhar kazanları ve imalat sanayi’nin çeşitli kesimlerinde metallerin birleşmelerinde kullanılır. Metal bağlayıcılar içinde perçinlerin peyzaj mimarlığı konstrüksiyon çalışmalarında kullanım alanları çok kısıtlı bulunmaktadır.
Kaynak:Uzun, G., 2007. Yapı Materyalleri
http://www.diyalogo.com/firmalar/ergun-teknik-san-tic-ltdsti/urunler/civata-somun-rondela-ve-tum-baglanti-elemanlari/23000000000015403
